Tekstil Mühendislerinin Mekanı

ANTİBAKTERİYEL TEKSTİLLER

* Anti-Bakteriyel Tekstillerin Ortaya Çıkışı
* Neden Anti-Bakteriyel Tekstillere İhtiyaç Duyulmuştur?
* Bakterilerin Etkisi
* Kullanıldığı Alanlar
* Beklenen Özellikler
* Anti-Bakteriyel Lifler
* Kumaş Yapıları
* Uygulanan Bitim İşlemleri
* Türkiye’de Anti-Bakteriyel Ürün Üreten Firmalar


ANTİBAKTERİYEL BİTİM İŞLEMİNİN TARİHÇESİ

1. Mikroorganizmaların tekstil materyali üzerinde gelişerek üreyebildikleri uzun yıllardan beri bilinmektedir. Geçmişte tekstil ürünlerine antibakteriyel uygulamalar özellikle küflerin neden olduğu ekonomik kayıpları önlemek amacıyla yapılıyordu.
2. Bu uygulamaların geçmişi 17. yy’ da gemicilikte kullanılan tekstil ürünlerinin demir tuzları ile muamele edilmesine kadar uzanmaktadır.
3. II. Dünya Savaşı sırasında özellikle pasifik cephesinde ABD ordusunun çadırlarının ve bazı askeri tekstil ürünlerinin mikroorganizma faaliyetleri nedeniyle kullanılamayacak hale gelmesi tekstil ürünlerine antibakteriyel etkinlik kazandırma çalışmalarında büyük artışa neden olmuştur.
4. Tekstil ürünlerindeki ilk uygulamaların ürünü koruma amaçlı yapılmasından dolayı kullanılan antibakteriyel maddelerin insan sağlığı üzerine olan toksikolojik etkileri büyük ölçüde göz ardı edilmiştir.
5. Bambu ağacı Uzakdoğu’da yıllardır antibakteriyel ağaç olarak bilinmektedir. Bu özellik zamanla giysilere de taşınmıştır. Doğal elyaf olan bambunun yapısında “bambu-kün” isimli antibakteriyel özellik bulunmakta ve bambudan üretilen kumaşlar deride alerji yapmamaktadır. Ayrıca yosundan elde edilen ürünler de doğal antibakteriyel olarak bilinmektedir.
6. Giysilerde antibakteriyel terbiye gün geçtikçe önemini arttırmaktadır.Bunun nedeni mantarların oluşturduğu cilt alerjileri ile bakterilerin çıkardığı kötü kokuların yarattığı psikolojik sıkıntıdır.
7. Günümüzde medikal tekstillerin satış hacmi 7 milyar dolarları bulduğunu düşünürsek antibakteriyel apre son derece talep edilen bir işlem haline gelmiştir. Bu noktada Batı Avrupa toplam hacmin %25ini elinde bulundurmaktadır.



NEDEN ANTİBAKTERİYEL TEKSTİLLERE İHTİYAÇ DUYULMUŞTUR?

Tekstil ürünleri yapıları ve kullanıldıkları yerler açısından mikro organizmaların yaşaması ve çoğalması için uygun sıcaklık, nem ve besin maddesi sağlayan ortamlardır. Tekstil yapılarının aralarına yerleşen mikro organizmalar tekstil ürünün kendisine ve kullanıcıya zarar verebilmektedir. Antimikrobiyal özellik kazandırılan tekstil ürünleri mikro organizmaların neden olduğu olumsuzlukları azaltmaya ve ortadan kaldırmaya yardımcı olmaktadır. Bu ürün gurupları mikro organizmaların enfekte olmalarının önüne geçilmesi, enfeksiyonların kontrol altında tutulması, mikro organizmalardan kaynaklanan koku ve lekelenme ve renk değişiminin önüne geçilmesi ve kalite kaybının engellenmesi amacı ile kullanılmaktadır.

BAKTERİLERİN ETKİSİ

Bakteriyel Etki Sonucunda;

1. Tüketici Üzerinde Zararlı Etkiler

a. Enfeksiyon Riski

b. Koku Oluşumu

2. Tekstil Materyali Üzerinde Olumsuz Etkiler

a. Dayanıklılık Azalımı

b. Kalite Kaybı

c. Renk Değişimi

d. Leke Oluşumu

3. Üretim Proseslerinde Olumsuz Etkiler

a. Viskozitenin Düşmesi

b. Fermantasyon ve Küf Oluşumu

KULLANIM ALANLARI

1. KİŞİSEL TEKSTİL MATERYALLERİ (özellikle ciltle temas halinde olanlar):İç çamaşırları, Çorap, Havlu, Gömlek

2. SERBEST ZAMAN GİYSİLERİ: Sporcu Giysileri, Spor Ayakkabı Astarları

3. İÇ MEKAN TEKSTİLLERİ (EV TEKSTİLİ): Halı ve Yer Döşemeleri, Döşemelik Kumaşlar,

4. Nevresim Takımları, Uyku Setleri

5. TEKNİK TEKSTİLLER: Filtreler, Çantalar, Geotekstiller

6. TIBBİ (MEDİKAL) TEKSTİLLER: İmplante Edilebilen (yapay damar, yapay organlar...) ve

7. İmplante Edilemeyen Materyaller (Sargı Bezi, Bandaj, Yara Bezi, Hijyenik Pedler, Hasta

8. Bakım Ürünleri, Ameliyat Giysileri...)

9. ASKERİ ALANDA KULLANILAN TEKSTİLLER

10. ENDÜSTRİYEL TEKSTİLLER: Ürünün raf ömrünü uzatmak, son kullanım tarihine kadar özelliğini ve güvenilirliğini sürdürmesini sağlamak, Tekstil ve plastik endüstrisinde, doğrudan ürüne biyoaktif özellik kazandırmak için kullanılmaktadır.

11. GIDA VE KOZMETİK ENDÜSTRİSİNDE : Antibakteriyel Islak Mendiller,kozmetik yardımcı ürünleri, gıda korucuyu paketler

12. Özellikle KAPLAMA/LAMİNASYON TEKNOLOJİSİNDEKİ gelişme ile birçok ürüne antibakteriyel özellik kazandırılabilmektedir.



Antimikrobiyal tekstil ürün çeşitleri

Tarayıcınız bu resmin gösterilmesini desteklemiyor olabilir.




ANTİBAKTERİYEL UYGULAMALARDAN BEKLENEN ÖZELLİKLER

1. Mikrobiyal çoğalma üzerine etkili olmalı
2. Üreticiler ve kullanıcılar üzerine toksik etkisi olmamalı
3. Uygulandığı tekstil ürününün arzu edilen özelliklerini değiştirmemeli
4. Kokusuz ve lekesiz olmalı
5. Hedef mikroorganizmalara karşı seçici olmalıdır.
6. Diğer bitim uygulamaları ile uyumlu olmalı
7. Uygulandığı üründen yayılabilir olmalı (bu özellik cilt ile temas eden ürünlerde önemlidir)



ANTİBAKTERİYEL LİFLER

Doğal lifler

1. Bambu lifleri
2. Aleo Vera lifleri
3. Pamuk
4. İpek

Sentetik lifler

1. Polyester
2. Poliamid
3. Polipropilen
4. Politetrafloroetilen
5. Karbon
6. Cam elyafı



ANTİBAKTERİYEL KUMAŞ YAPILARI

1. Dokuma
2. Örme
3. Non woven


ANTİ-BAKTERİYEL TEKSTİL YÜZEYLERİNİ OLUŞTURMA YÖNTEMLERİ

Anti-bakteriyel tekstil yapıları iki şekilde oluşturulmaktadır.

a-) Kendi doğal kimyalarında anti-bakteriyel özellik bulunan liflerden yapılan tekstil yüzeyleri

b-) Antibakteriyel bitim işlemleriyle oluşturulan tekstil yüzeyleri



Liflere Anti-bakteriyel Özellik Kazandırma Yöntemleri

a-) Anti-bakteriyel Ajanların Elyaf Bünyesine Yerleştirilmesi

Bu yöntem sentetik filamentlerde uygulanmaktadır. Lif çekimi esnasında ajanlar polimer içerisine yerleştirilir. Böylelikle lif aşınmalarında dahi anti-bakteriyel özellik tutumu devam etmektedir.

b-) Yüzey Uygulamaları



Bu teknik, tüm liflere uygulanabilmekte olup, lif aşınmalarında anti-bakteriyel özellik kısmen ya da bütünüyle yok olabilmektedir.

Tarayıcınız bu resmin gösterilmesini desteklemiyor olabilir.

c-) Kimyasal Birleşme

Anti-bakteriyel özellik bakımından dayanıklılığı sağlamanın en iyi yolu

olmakla birlikte böyle bir yüzey meydana getirebilmek için farklı kristalin yapılarda ve formlarda bulunan doğal ya da sentetik tekstil yüzeylerinde uygun reaktif grupların bulunması gerekmektedir. Bu tekstil yüzeylerinde bulunan amorf boşlukların, katyon (Na+ ,K+ ,Ca+ ,Mg+ vb.) ve su molekülleri tarafından doldurulmuş olması gerekmektedir. Bu katyonlar anti-bakteriyel aktiviteye sahip olduğu bilinen Ag+ ,Cu+2, Zn+2 gibi metal katyonlarıyla kolaylıkla yer değiştirebilmektedir. Böylelikle anti-bakteriyel aktivite sağlayan metal iyonları lif bünyesine yerleştirilmektedir.


Tarayıcınız bu resmin gösterilmesini desteklemiyor olabilir.

Anti-bakteriyel bitim işlemleri

Anti-bakteriyel bitim işlemlerinde tekstil ürününe çektirme, emdirme, vakumla aplikasyon, maksimum flotte aplikasyonu, aktarma, püskürtme, köpükle aplikasyon ve kaplama yöntemlerinden birinin yardımıyla anti-bakteriyel maddeler aktarılarak mikroorganizmaların etkinlikleri durdurulmaktadır. Özellikle anti-bakteriyel maddenin tekstil ürününe aktarılabilmesi için suda çözünür olması, bu işlemin yıkama dayanımını azaltmaktadır. Burada önemli olan nokta, bu kimyasalların yıkamaya olan dayanımlarıdır. Yapılan çalışmaların çoğu, bu işlemlerin yıkama dayanımlarını artırmaya yöneliktir.


ANTİBAKTERİYEL ÖZELLİĞİN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR

* Tekstil materyallerinde uzun süreli ferahlık sağlar. Bakteriler nedeniyle oluşabilecek kötü koku oluşumuna engel olur.
* Tekstil materyallerinde bakteri kaynaklı lekelerin oluşması engellenmiş olur.
* Ürünün kullanımı boyunca etkilidir.
* Ek üretim prosesi getirmez.
* Uçucu organik bileşikler açığa çıkarmaz.
* Tuşede ve renkte değişime yol açmaz.
* Uygulanması son derece basittir, her türlü sisteme uygundur.
* Tek kullanımlık ürünlere göre avantajı kalıcı olmasıdır

TÜRKİYE’DEKİ İŞLETMELER

1. Doliche tekstil (Gaziantep)
2. Stemed tekstil (Ankara)
3. 3teks (Gaziantep)
4. Seta medikal (İzmir)

Ödevi Hazırlayan:
Tuğba Yüksel (Ege Üniv. Tekstil Mühendsiliği)
Özge Akalan (Ege Üniv. Tekstil Mühendisliği)